Publikacje

Nowości wydawnicze

Inne publikacje w grupie tematycznej "Geomorfologia"

Inne wydawnictwa z 2008 roku

Współczesne przemiany rzeźby Polski

Starkel L., Kostrzewski A., Kotarba A., Krzemień K. (red.), 2008, Współczesne przemiany rzeźby Polski, Stow. Geomorf. Pol., IGiGP UJ, IGiPZ PAN, Kraków.

Członkowie Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich mogą nabyć publikacje w cenie 30 zł.

ISBN 978-83-88424-33-5

Język publikacji: polski

Cena: 42.00 PLN (w tym 5% VAT).

Publikacja dostępna w całości w formie elektronicznej (12.8 MB)

Publikacja jest do nabycia w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ. Istnieje również możliwość złożenia zamówienia przez internet. Przy zamówieniach on line do ceny książki doliczany jest koszt wysyłki (Poczta Polska).

Spis treści

Przedmowa  11

 

Rozdział 1 

Paleogeograficzne korzenie współczesnej rzeźby Polski (Leszek Starkel)  ....13

  1.1. Założenia strefowości rzeźby Polski ....13

  1.2. Rzeźba odziedziczona z ostatniego glacjału ....15

  1.3. Holoceńska transformacja rzeźby odziedziczonej ....17

  1.4. Okres ingerencji człowieka ....17

  1.5. Uwagi końcowe ....19

 

Rozdział 2 

Klimatyczne tło współczesnych procesów morfogenetycznych na obszarze Polski (Tadeusz Niedźwiedź, Leszek Starkel)  21

  2.1. Procesy sekularne i ekstremalne ....21

  2.2. Charakterystyka wybranych elementów klimatu z uwzględnieniem zjawisk ekstremalnych ....22

  2.3. Tendencje zmian ....29

 

Rozdział 3 

Współczesna ewolucja rzeźby Tatr (Zofia Rączkowska)  ....35

  3.1. Uwarunkowania współczesnej ewolucji rzeźby ....35

  3.2. Procesy kształtujące rzeźbę ....39

  3.3. Rola gwałtownych ruchów masowych ....44

  3.4. Wpływ działalności człowieka ....46

  3.5. Ewolucja stoków w profilu wysokościowym gór ....47

  3.6. Zmienność modelowania rzeźby den dolin w profilu podłużnym ....49

  3.7. Tendencje zmian rzeźby ....50

 

Rozdział 4 

Współczesna ewolucja rzeźby Karpat fliszowych (Włodzimierz Margielewski, Jolanta Święchowicz, Leszek Starkel, Adam Łajczak, Małgorzata Pietrzak)  ....57

  4.1. Charakterystyka obszaru ....57

  4.1.1. Budowa geologiczna i rzeźba Karpat fliszowych (Włodzimierz Margielewski) ....57

     4.1.2. Klimat i hydrologia Karpat (Jolanta Święchowicz) ....61

     4.1.3. Szata roślinna i zmiany użytkowania ziemi w Karpatach (Małgorzata Pietrzak) ....65

  4.2. Procesy geomorfologiczne współcześnie kształtujące rzeźbę stoków Karpat (Włodzimierz Margielewski, Jolanta Święchowicz) ....69

     4.2.1. Wpływ ruchów masowych na współczesną ewolucję rzeźby Karpat fliszowych (Włodzimierz Margielewski) ....69

     4.2.2. Wpływ spłukiwania, sufozji i procesów eolicznych na współczesną ewolucję stoków Karpat fliszowych (Jolanta Święchowicz) ....80

  4.3. Kształtowanie rzeźby den dolin w Karpatach (koryt i równin zalewowych) (Leszek Starkel, Adam Łajczak) ....95

     4.3.1. Typy rzeźby i układów przestrzennych systemów dolin, a kształtowanie koryt i równin zalewowych ....96

     4.3.2. Reżim hydrologiczny ....100

     4.3.3. Transport materiału w rzekach i jego depozycja ....101

     4.3.4. Rola regulacji koryt w zmianach ich morfologii i bilansie transportu rumowiska ....105

  4.4. Przekształcanie rzeźby związane z zabudową hydrotechniczną, wydobyciem surowców mineralnych, infrastrukturą drogową, osadnictwem (Małgorzata Pietrzak) ....109

  4.5. Podsumowanie (Leszek Starkel, Adam Łajczak, Włodzimierz Margielewski, Jolanta Święchowicz, Małgorzata Pietrzak) ....115

 

Rozdział 5 

Współczesna ewolucja rzeźby Sudetów i ich Przedgórza (Piotr Migoń)  ....135

  5.1. Obszar opracowania ....136

  5.2. Główne cechy budowy geologicznej i rzeźby Sudetów i Przedgórza Sudeckiego ....137

  5.3. Warunki klimatyczne ....138

  5.4. Współczesne procesy kształtujące stoki ....140

     5.4.1. Spływy gruzowo-błotne ....141

     5.4.2. Osuwiska i obrywy ....145

     5.4.3. Lawiny ....146

     5.4.4. Spłukiwanie i erozja linijna ....146

  5.5. Procesy kształtujące dna dolinne ....148

     5.5.1. Procesy sekularne ....148

     5.5.2. Zdarzenia ekstremalne ....149

  5.6. Inne procesy morfogenetyczne ....151

  5.7. Formy antropogeniczne ....151

  5.8. Kierunki przekształceń rzeźby ....153

     5.8.1. Stoki ....153

     5.8.2. Dna dolin ....155

  5.9. Przekształcenia rzeźby Sudetów - prognoza na przyszłość ....157

  5.10. Podsumowanie i wnioski ....158

 

Rozdział 6 

Współczesne przemiany rzeźby Wyżyn Polskich (Jan Rodzik, Tadeusz Ciupa, Grzegorz Janicki, Waldemar Kociuba, Andrzej Tyc, Wojciech Zgłobicki)  ....165

  6.1. Środowiskowe tło współczesnych procesów rzeźbotwórczych ....165

     6.1.1. Warunki geologiczno-geomorfologiczne ....166

     6.1.2. Uwarunkowania klimatyczno-hydrologiczne ....170

     6.1.3. Uwarunkowania antropogeniczne ....173

     6.1.4. Ocena uwarunkowań współczesnych przemian rzeźby ....175

  6.2. Procesy geomorfologiczne i ich skutki ....176

     6.2.1. Procesy geochemiczne ....177

     6.2.2. Procesy stokowe i ich skutki ....179

     6.2.3. Procesy fluwialne i ich skutki ....185

     6.2.4. Ocena zróżnicowania procesów geomorfologicznych ....188

  6. 3. Struktura czasowa współczesnych procesów geomorfologicznych ....190

     6.3.1. Morfogenetyczne pory roku ....191

     6.3.2. Morfogenetyczna rola zdarzeń ekstremalnych i procesów epizodycznych ....195

     6.3.3. Ocena zmienności procesów geomorfologicznych ....200

  6. 4. Kierunki rozwoju rzeźby Wyżyn Polskich w warunkach antropopresji ....201

     6.4.1. Ewolucja systemów stokowych pod wpływem denudacji antropogenicznej ....203

     6.4.2. Współczesna ewolucja den dolin rzecznych ....209

     6.4.3. Formy antropogeniczne i ich rozwój ....212

     6.4.4. Przewidywane tendencje rozwoju rzeźby Wyżyn Polskich ....214

 

Rozdział 7 

Współczesna ewolucja strefy staroglacjalnej Niżu Polskiego (Juliusz Twardy, Kazimierz Klimek)  ....229

  7.1. Charakterystyka środowiska geograficznego strefy staroglacjalnej (Juliusz Twardy) ....229

     7.1.1. Położenie i podział strefy staroglacjalnej na jednostki geomorfologiczne ....229

     7.1.2. Charakterystyka geomorfologiczna, geologiczna i glebowa strefy staroglacjalnej ....230

     7.1.3. Charakterystyka wybranych elementów klimatyczno-hydrologicznych strefy staroglacjalnej ....233

  7.2. Współczesne procesy morfogenetyczne w strefie staroglacjalnej (Juliusz Twardy, Kazimierz Klimek) ....236

     7.2.1. Współczesne procesy rzeczne w strefie staroglacjalnej (Kazimierz Klimek) ....236

     7.2.2. Współczesne procesy stokowe w strefie staroglacjalnej (Juliusz Twardy) ....239

     7.2.3. Współczesne procesy eoliczne w strefie staroglacjalnej (Juliusz Twardy) ....246

     7.2.4. Inne procesy rzeźbotwórcze (Juliusz Twardy) ....249

  7.3. Współczesna ewolucja rzeźby strefy staroglacjalnej (Juliusz Twardy) ....251

     7.3.1. Kierunki i skala przekształceń wysoczyzn ....251

     7.3.2. Kierunki i skala przekształceń stoków ....253

     7.3.3 Kierunki i skala przekształceń den dolinnych ....256

  7.4. Przewidywane tendencje ewolucji rzeźby w warunkach globalnych zmian klimatu i narastającej antropopresji (Juliusz Twardy) ....260

 

Rozdział 8 

Współczesna ewolucja rzeźby młodoglacjalnej Niżu Polskiego (Andrzej Kostrzewski, Zbigniew Zwoliński, Leon Andrzejewski, Wacław Florek, Małgorzata Mazurek, Władysław Niewiarowski, Zbigniew Podgórski, Grzegorz Rachlewicz, Ewa Smolska, Alfred Stach, Jacek Szmańda, Józef Szpikowski)  ....271

  8.1. Tło geograficzne współczesnej ewolucji rzeźby młodoglacjalnej (Zbigniew Zwoliński, Andrzej Kostrzewski, Alfred Stach) ....271

  8.2. Współczesne procesy i przekształcenia rzeźby obszarów wysoczyznowych i równin sandrowych strefy młodoglacjalnej (Grzegorz Rachlewicz, Władysław Niewiarowski, Andrzej Kostrzewski, Józef Szpikowski) ....276

     8.2.1. Typologia obszarów wysoczyznowych i sandrowych ....277

     8.2.2. Uwarunkowania i przebieg współczesnych procesów morfogenetycznych w obszarach wysoczyznowych i sandrowych ....278

     8.2.3. Zmiany morfologiczne w rzeźbie wysoczyzn i sandrów wywołane współczesnymi procesami morfogenetycznymi ....281

     8.2.4. Zróżnicowanie natężenia współczesnych procesów morfogenetycznych w młodoglacjalnym obszarze wysoczyzn i sandrów ....282

  8.3. Współczesne procesy kształtujące rzeźbę stoków (Józef Szpikowski, Andrzej Kostrzewski, Małgorzata Mazurek, Ewa Smolska, Alfred Stach) ....283

     8.3.1. Uwarunkowania współczesnej ewolucji stoków młodoglacjalnych ....285

     8.3.2. Dynamika współczesnych przekształceń stoków ....287

     8.3.3. Udział denudacji chemicznej w ewolucji stoków młodoglacjalnych ....289

     8.3.4. Współczesna morfogeneza stoków młodoglacjalnych ....289

  8.4. Współczesne procesy kształtujące rzeźbę dolin rzecznych (Wacław Florek, Zbigniew Zwoliński, Leon Andrzejewski, Andrzej Kostrzewski, Ewa Smolska, Jacek Szmańda) ....292

     8.4.1. Procesy fluwialne ....292

     8.4.2. Inne procesy wpływające na modelowanie dolin ....301

     8.4.3. Współczesna morfodynamika den dolin rzecznych ....303

  8.5. Wpływ człowieka na współczesny rozwój rzeźby młodoglacjalnej (Zbigniew Podgórski, Wacław Florek, Józef Szpikowski) ....305

     8.5.1. Uwarunkowania powstania i rozwoju antropogenicznych form rzeźby terenu na obszarach młodoglacjalnych ....306

     8.5.2. Ewolucja i mechanizm zmian rzeźby młodoglacjalnej pod wpływem gospodarczej działalności człowieka ....309

     8.5.3. Rozmiary antropogenicznej transformacji rzeźby młodoglacjalnej ....311

  8.6. Podsumowanie (Andrzej Kostrzewski, Zbigniew Zwoliński) ....314

 

Rozdział 9 

Współczesna ewolucja rzeźby wybrzeża Południowego Bałtyku (Andrzej Kostrzewski, Stanisław Musielak)  ....327

  9.1. Krajobraz polskiego wybrzeża Bałtyku ....327

     9.1.1. Strefa brzegowa Południowego Bałtyku ....328

     9.1.2. Morfosystem strefy brzegowej Południowego Bałtyku ....329

     9.1.3. Typy brzegów polskiego wybrzeża Bałtyku ....329

  9.2. Paleogeograficzne uwarunkowania rozwoju polskiego wybrzeża Południowego Bałtyku ....332

  9.3. Uwarunkowania geomorfologiczne i hydro-meteorologiczne kształtowania rzeźby wybrzeża Południowego Bałtyku ....333

     9.3.1. Geomorfologia wybrzeża ....333

     9.3.2. Wiatry i falowanie wiatrowe ....335

     9.3.3. Prądy przybrzeżne ....337

     9.3.4. Wahania poziomu morza ....337

  9.4. Procesy geomorfologiczne i formy rzeźby wybrzeża południowego Bałtyku ....338

     9.4.1. Procesy morfogenetyczne na klifach, typy klifów ....340

     9.4.2. Poprzeczny i wzdłuż brzegowy transport osadów ....341

     9.4.3. Plaże ....343

     9.4.4. Rewy podwodne i kanały prądów rozrywających ....343

     9.4.5. Transport eoliczny ....343

  9.5. Wpływ działalności antropogenicznej na kształtowanie rzeźby morskiej strefy brzegowej ....344

  9.6. Aktualny stan morfodynamiczny i tendencje rozwoju polskiej strefy brzegowej Bałtyku ....345

 

Rozdział 10 

Współczesne przemiany koryta i równiny zalewowej Wisły (Adam Łajczak, Joanna Plit, Roman Soja, Leszek Starkel, Justyna Warowna)  ....349

  10.1. Charakterystyka doliny, równiny zalewowej i koryta (Leszek Starkel) ....349

  10.2. Charakterystyka hydrologiczna Wisły (Roman Soja) ....352

  10.3. Zmiany układu i kształtu koryt w ciągu ostatnich 250 lat - procesy w uregulowanym korycie Wisły (Joanna Plit, Justyna Warowna) ....356

     10.3.1. Odcinek górny - od źródeł do ujścia Sanu ....356

     10.3.2. Wisła w przełomie przez wyżyny ....357

     10.3.3. Wisła w odcinku mazowieckim do zbiornika we Włocławku ....358

     10.3.4. Dolna Wisła w odcinku kujawsko-pomorskim ....359

     10.3.5. Delta Wisły (Żuławy) ....360

     10.3.6. Rola wałów przeciwpowodziowych ....360

  10.4. Transport i sedymentacja rumowiska (Adam Łajczak) ....361

  10.5. Podsumowanie (Leszek Starkel) ....366

 

Rozdział 11 

Reżim hydrologiczny i współczesne przemiany koryta i równiny zalewowej Odry (Dariusz Ciszewski, Alfred Dubicki)  ....371

  11.1. Charakterystyka dorzecza Odry ....371

  11.2. Opady atmosferyczne ....372

  11.3. Odpływ ....373

  11.4. Regulacja Odry ....375

  11.5. Transport i akumulacja osadów ....376

  11.6. Podsumowanie ....382

 

Rozdział 12 

Typy i kierunki współczesnych przekształceń rzeźby Polski (Leszek Starkel)  ....385

  12.1. Rola odziedziczonej rzeźby ....386

  12.2. Rola litologii podłoża ....387

  12.3. Klimatyczne uwarunkowania procesów ....389

  12.4. Rola typu i struktury przestrzennej użytkowania ziemi ....390

  12.5. Regionalne różnice w kierunkach przemian ....391

  12.6. Główne kierunki przekształceń stoków i den dolin ....391

  12.7. Współczesne tendencje zmian rzeźby w perspektywie zmian klimatu i zmian ekonomiczno-społecznych ....393