Deficit of solar radiation and its impact on the lives of urban dwellers (case study: the city of Krakow)

Niedobory promieniowania słonecznego i ich wpływ na życie mieszkańców miasta (na przykładzie Krakowa)

Zarys treści: Promieniowanie słoneczne jest niezbędne do prawidłowego rozwoju, dojrzewania i funkcjonowania organizmu człowieka. Na podstawie dobowych wartości zachmurzenia i usłonecznienia z lat 1884-2009 scharakteryzowano okres z niedoborem promieniowania słonecznego w Krakowie. Stwierdzono, że w Krakowie, podobnie jak w innych miastach Polski, największe niedobory promieniowania słonecznego występują od połowy listopada do drugiej dekady stycznia. W tym okresie ze względów astronomicznych i meteorologicznych sumy dzienne usłonecznienia nie przekraczają dwóch godzin, a Słońce góruje na wysokości poniżej 20 stopni nad horyzontem. Z tych powodów do większości pomieszczeń w gęsto zabudowanym mieście nie dociera promieniowanie bezpośrednie. Ponadto, ze względu na sezon grzewczy panuje duże zanieczyszczenie w mieście ograniczające promieniowanie słoneczne. Usytuowanie Krakowa we wklęsłej formie terenu, częste inwersje temperatury i duża liczba dni z mgłą oraz w zimie znaczne pokrycie nieba przez chmury Stratus, utrudniają naturalne przewietrzanie miasta, powodując dużą koncentrację zanieczyszczeń i utrzymywanie się ich w powietrzu przez dłuższy czas. Krótki dzień, niskie położenie Słońca w zimie oraz często całkowite pokrycie nieba chmurami warstwowymi i duże stężenia zanieczyszczeń mogą być u wielu osób przyczyną złego samopoczucia i nasilenia dolegliwości związanych z tzw. głodem słonecznym. Najlepszymi formami zapobiegania niedoborom promieniowania słonecznego w zimie są aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu i fototerapia. Urbaniści i architekci w projektach zabudowy miejskiej powinni uwzględniać optymalne rozwiązania, korzystne dla mieszkańców zarówno latem, jak i zimą.

Słowa kluczowe: bioklimat miasta, zachmurzenie, usłonecznienie, niedobór promieniowania słonecznego, głód słoneczny

Słowa kluczowe (w języku angielskim): urban bioclimatic conditions, cloudiness, sunshine duration, deficit of solar radiation, hunger for sunshine

Prace Geograficzne, 2011, z. 126, s. 29-40.

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ

ISSN 1644-3586

Pełny tekst (259 KB)